تشخیص بیماری سندرم آنجلمن

تشخیص بیماری سندرم آنجلمن:سندرم آنجلمن نوعی اختلال ژنتیکی شدید است که با معلولیت جسمی و روحی روانی پیشروی می کند. این بیماری با بسیاری از اختلالات شایع مانند:

• اوتیسم
• فلج مغزی
•  انسفالومیوپاتی میتوکندریایی

همراه است و تشخیص آن دشوار است. در حدود نیمی از بیماران مبتلا به سندرم آنجلمن در ابتدا نادرست تشخیص داده می شوند.

تشخیص صحیح و زودرس به دلایل بسیاری از اهمیت بسیاری برخوردار است، مهمترین دلیل این است که برخی علائم بیماری مانند تشنج می تواند تهدید کننده زندگی باشد. پزشکان می توانند از روشهای مختلفی برای تشخیص سندرم آنجلمن استفاده کنند و این موارد در زیر خلاصه می شود.

همچنین مطالعه کنید : آزمایش ژنتیک قبل از ازدواج

ارزیابی بالینی

پزشک شرح مفصلی از تاریخچه پزشکی بیمار بدست می آورد و معاینه کامل جسمی را انجام می دهد. در صورت بروز تأخیر در رشد جسمی و روانی ممکن است به سندرم آنجلمن مشکوک شود. شاخص های خاص بیماری جسمی شامل وجود اختلال حرکتی و تعادلی، اندازه کوچک سر (معروف به میکروسفالی)، صافی پشت سر (معروف به براکیسفالی)، بیش فعالی و لبخند زدن مکرر و خندیدن بدون دلیل مشخص است.

الکتروانسفالوگرام (EEG)

الکتروانسفالوگرام (EEG) روشی است که الگوهای الکتریکی مغز را اندازه گیری می کند. بیماران مبتلا به سندرم آنجلمن دارای چندین الگوی مجزا هستند که با استفاده از این آزمایش قابل مشاهده است و پزشکان می توانند از آنها برای تشخیص سندرم آنجلمن از سایر بیماری ها استفاده کنند.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای ساخت تصویری از مغز قابل استفاده است. افراد مبتلا به سندرم آنجلمن ممکن است مقدار کمتری از میزان نرمال ماده سفید در مغز داشته باشند (ماده سفید فیبرهای طولانی سلولهای عصبی است). این الیاف عصبی به طور معمول توسط یک لایه پروتئینی به نام غلاف میلین محاصره و محافظت می شوند . ساخت میلین در بیماران مبتلا به سندرم آنجلمن کاهش می یابد.

اسکن توموگرافی انتشار پوزیترون (PET)

اسکن توموگرافی انتشار پوزیترون (PET) یک آزمایش تصویربرداری است که می تواند برای تصویرسازی بافت و عملکرد اعضای بدن مورد استفاده قرار گیرد. یک ردیاب رادیواکتیو توسط بیمار مصرف یا استنشاق می شود یا به بدن بیمار تزریق می شود و یک دستگاه با حرکت در بدن، ردیاب را تصویربردای می کند. در سندرم آنجلمن از اسکنهای PET برای اندازه گیری میزان عملکرد گیرنده های مولکول سیگنالینگ در مغز استفاده می شود.

اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)

اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) از تعدادی تصاویر اشعه ایکس تهیه شده که برای ساخت یک مدل مقطعی از استخوان ها و بافت ها استفاده می شود. CT اسکن اغلب در مراحل ابتدایی تشخیص سندرم آنجلمن تهیه می شود. ویژگی های متمایز بیماری معمولاً با سی تی اسکن بیماران آنجلمن مشاهده نمی شود.

آزمایش ژنتیک

سندرم آنجلمن به دلیل فقدان یا غیرفعالی ژن مادری UBE3A ایجاد می شود

که برای برخی از عملکردهای عصبی مورد نیاز است. حدود 70 درصد موارد سندرم آنجلمن با حذف ناحیه ای از کروموزوم 15مادری که حاوی ژن UBE3A است، ایجاد می شود.

درصد کمتری از موارد، ژن مادر UBE3A ممکن است وجود داشته باشد اما غیرفعال باشد.

نادرترین علت یک پدیده ژنتیکی است که به نام دیسومی شناخته می شود

و در آن بیمار دو نسخه کروموزوم 15 را از پدر به ارث می برد، بنابراین هیچ ژن UBE3A مادری در سلول های آنها وجود ندارد.

همچنین برای مطالعه بیشتر : کاشت حلزون

به طور معمول برای شناسایی سندرم آنجلمن به دلیل نقایص ژنتیکی مختلفی که می تواند باعث بروز این اختلال شود، لازم است:

تجزیه و تحلیل سیتوژنتیک

یک تست استاندارد کروموزوم که برای جستجوی تغییرات واضح در کروموزوم ها، از جمله حذف های بسیار بزرگ (یا تکه های DNA از دست رفته)، بازآرایی مجدد یا تکثیر استفاده می شود.

به طور کلی این آزمایش به تنهایی برای تشخیص بیماری به اندازه کافی دقیق نیست اما به پزشکان اجازه می دهد سایر اختلالات عصبی که ممکن است به راحتی با سندرم آنجلمن اشتباه گرفته شوند را رد کنند. این آزمایش مشابه تست غربالگری ژنتیکی قبل از تولد است که ممکن است برای یک زن باردار انجام شود.

ارزیابی فعالیت کروموزوم 15

فعالیت کروموزوم 15 را می توان با استفاده از آزمون متیلاسیون DNA ارزیابی کرد. برای این تست قسمت های مشخصی از هر دو کروموزوم 15 مادری و پدری برچسب گذاری شده اند که به دانشمندان اجازه می دهد الگوهای مشخصی را در کروموزوم شناسایی کنندو وجود این الگوهای در نسخه های مادری یا پدری را مشخص کنند.

اگر الگوی خاص مادر نشان دهد که ژن UBE3A وجود ندارد، پزشک می تواند نتیجه بگیرد که بیمار دارای سندرم آنجلمن است. یک آزمایش متیلاسیون DNA مثبت می تواند حدود 80 درصد از بیماران آنجلمن را شناسایی کند.

تشخیص ژن UBE3A حذف شده

از تکنیکی به نام فلورسانس در هیبریداسیون Situ (FISH) یا آزمایش ژنومی مقایسه ای (CGH) می توان برای شناسایی قطعات گم شده یا حذف شده یک کروموزوم استفاده کرد. این آزمایش باید همراه با آزمایش متیلاسیون DNA انجام شود تا بتواند سندرم پرادر ویلی- اختلال متفاوتی که در آن حذف در کروموزوم پدری اتفاق می افتد- را رد کند.

 همچنین مطالعه کنید : تشخیص سندروم تونل کارپال در بارداری

برطرف کردن دیسومی و نقایص ایمپرینتینگ

اگر آزمایش متیلاسیون DNA مثبت باشد اما آزمایش FISH منفی باشد، پزشک احتمالاً یک آزمایش زنجیره پلیمراز (PCR) را درخواست کند. این آزمایش نیاز به نمونه خون از بیمار و هر دو والدین دارد، بنابراین می توان وراثت کروموزوم 15 کودک را تعیین کرد.

اگر شواهدی از کپی شدن کروموزوم 15مادر در DNA کودک وجود نداشته باشد، پزشک بیمار را مبتلا به سندرم آنجلمن تشخیص می دهد که علت اصلی آن تشخیص ناهنجاری های مادرزادی است.

روش PCR همچنین می تواند جهش ها یا حذف های کوچکی را در کروموزوم 15مادر کودک به نام نقص مرکز تحریک کننده شناسایی کند و این باعث سندرم آنجلمن نیز می شود. گاهی اوقات یک اشتباه در DNA کودک می تواند به تغییر مشابهی در DNA مادر منجر شود که موردی غیرمعمول از سندرم ارثی آنجلمن است.

شناسایی جهش های ژنی

سندرم آنجلمن هر چند به طور نادر می تواند توسط یک ژن فعال UBE3A با خطا در توالیDNA ایجاد شود. اگر تمام آزمایشات دیگر منفی باشد، توالی نوکلئوتیدها یا بلوک های ساختاری DNA در ژن UBE3A بررسی خواهد شد. این آزمایش در حدود 20 درصد بیماران انجام می شود.

تشخیص های افتراقی

چندین ویژگی آن با اوتیسم مشترک است. بسیاری از آنها تشخیص ثانویه اوتیسم داده می شوند. با این حال کودکان مبتلا به سندرم آنجلمن بر خلاف همسالان معمولی اوتیسم، بسیار اجتماعی تر هستند.
همپوشانی قابل توجهی با سندرم Rett دارد.
بلع و اختلالات تغذیه ای ممکن است منجر به بروز موارد عدم تحمل لاکتوز یا ریفلاکس گاستروازوفاژئال شود.

عوارض سندرم آنجلمن

عوارض مرتبط با سندرم آنجلمن شامل موارد زیر است:

اختلالات تغذیه ای

سختی در هماهنگی بین مکیدن و بلعیدن ممکن است باعث مشکلات تغذیه ای در نوزادان شود. ممکن است متخصص اطفال رژیم غذایی پر کالری را برای کمک به کودک در افزایش وزن توصیه کند.

بیش فعالی

کودکان مبتلا به سندرم آنجلمن اغلب به سرعت از یک فعالیت به فعالیت دیگر می پردازند، فواصل توجهی کوتاهی دارند و دست یا اسباب بازی خود را در دهان خود نگه می دارند. بیش فعالی اغلب با افزایش سن کاهش می یابد و معمولاً نیازی به دارو نیست.

اختلالات خواب

افراد مبتلا به سندرم آنجلمن غالباً دارای الگوی خواب غیر طبیعی هستند و ممکن است نسبت به اغلب افراد نیاز به خواب کمتری داشته باشند. اختلالات خواب ممکن است با افزایش سن بهبود یابد. دارو و رفتار درمانی ممکن است به کنترل اختلالات خواب کمک کند.

انحنای ستون فقرات (اسکولیوز)

برخی از مبتلایان به سندرم آنجلمن با گذشت زمان دچار انحنای ستون مهره ای نسبت به طرفین می شوند.

چاقی

کودکان مبتلا به سندرم آنجلمن اشتهای زیادی دارند که ممکن است منجر به چاقی شود.

پیشگیری از سندرم آنجلمن

در موارد نادری سندرم آنجلمن ممکن است توسط ژنهای معیوب از والدین مبتلا به کودک منتقل شود. اگر در مورد سابقه خانوادگی سندرم آنجلمن نگران هستید و یا کودکی با این اختلال دارید، برای حاملگی های بعدی با پزشک یا مشاور ژنتیک صحبت کنید.

زمان ضرورت مراجعه به پزشک

بیشتر نوزادان مبتلا به سندرم آنجلمن هنگام تولد علائم یا نشانه ای از این بیماری از خود نشان نمی دهند. اولین علائم سندرم آنجلمن معمولاً تأخیر در رشد، مانند عدم خزیدن یا تکرار کردن آواها در سنین بین 6 تا 12 ماهگی است.

اگر به نظر می رسد که کودک شما دچار تأخیر در رشد است یا اگر فرزند علائم دیگر سندرم آنجلمن را دارد، بهتر است برای تشخیص و درمان کودک خود را پیش پزشک ببرید.