تیروئید چیست؟ معرفی تیروئید، انواع، علت، نشانه ها و علائم تیروئید
تیروئید غده ای است که از نظر ظاهری به شکل پروانه است. غده ی تیروئید (به انگلیسی : thyroid ) در جلوی گردن و در پایین حنجره و بالای استخوانهای ترقوه قرار گرفته است. این غده دو هورمون به نام تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) می سازد که در داخل خون ترشح میشود و برای عملکرد طبیعی سلول های بدن مورد نیاز است. عملکرد تیرویید توسط غده دیگری بنام هیپوفیز در بدن کنترل می شود.
غده تیروئید از دو لوب راست و چپ تشکیل شده است و این دو لوب در هر طرف نای قرار دارند. آناتومی غده تیرویید به شکلی است که در حالت طبیعی و سالم نمی توانید آن را در بدن خود احساس کنید اما اختلالات این غده باعث بزرگ شدن آن میشود و در جلوی گردن می توان آن را احساس کرد. مهم‌ترین وظیفه هورمون های غده تیروئید، کنترل متابولیسم بدن است که به تبدیل شدن غذاها در بدن به انرژی سوخت و ساز گفته میشود. زمانی که بدن غذا را تبدیل به انرژی میکند، تمامی ارگان‌ها از انرژی تولید شده برای عملکرد سالم و صحیح خود استفاده می‌کنند.
نقش هورمون های غده تیروئید در بدن :
کار هورمون های تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) تنظیم چگونگی مصرف و ذخیره انرژی در بدن است. هورمونهای تیروکسین و تری یدوتیرونین باعث کنترل رشد میزان فعالیت اندام های بدن می شوند . همچنین هورمون های تیروییدی ، آمینو اسید های تغییر یافته ای هستند که از افزوده شدن یُد به آمینو اسید تیروزین ایجاد می شود. از جمله تاثیرات دیگری که که بر بدن میگذارد عبارتند از :
- فعال تر شدن سیستم ایمنی بدن که باعث بهبود تمرکز و سریعتر شدن واکنش های غیر ارادی بدن میشود.
- بالغ شدن مغز در کودکان
- بالا رفتن سوخت و ساز به خاطر تجزیه شدن ذخایر موجود در ماهیچه ها و کبد و تنظیم سوخت و ساز بدن
- سیکل های قاعدگی
- تنظیم سطح کلسترول
- افزایش رشد و نمو در کوکی
- کنترل کلسیم در بدن
اختلالات شایع و انواع بیماری های تیروئیدی :
در بخش زیر به معرفی بیماری های مرتبط با تیروئید و علائم آنها میپردازیم.
بیماری پرکاری تیروئید: تیروئید زمانی پرکار می شود که غده تیرویید هورمون بیشتری نسبت به مقداری که بدن ما نیاز دارد تولید کند . هورمون های تیروئید انرژی بدن را کنترل می کنند و تقریباً روی همه قسمت های بدن تاثیر می گذارند. پرکاری تیرویید در متابولیسم بدن تاثیر می گذارد و باعث کاهش ناخواسته و یا افزایش ضربان قلب میشود. متابولیسم به فرآیندی گفته می شود که طی آن غذای مصرف شده به انرژی تبدیل می شود و به عملکرد طبیعی بدن کمک می کند . اگر فردی مبتلا به پرکاری تیرویید باشد متابولیسم بدن وی به سرعت بالا می رود و این روند ادامه پیدا میکند علاوه بر موارد ذکر شده تاثیراتی مثل اضطراب و عصبی شدن را بیشتر از قبل می کند.
نادیده گرفتن این بیماری می تواند خطرات جدی داشته باشد از حتما با یک متخصص در این مورد مشورت کنید.
علائم پرکاری تیروئید
اکثر اوقات این بیماری را از روی برآمدگی های گردن و محل غدد می توان مشخص کرد ولی در بعضی از افراد این علائم خیلی واضح نیست و فرد شاید کمی بی حال باشد و احساس ضعف کند. از جمله علائم تیروئید پرکار عبارتند از:
تعریق بیش از حد
هورمون های تیروئید میزان سوخت و ساز بدن شما را تنظیم می کند اگر این هورمون ها بیش از حد باشد دمای بدن را بالا می برد و در نتیجه شما بیش از اندازه عرق می کنید در این حالت فرد همیشه احساس گرمای زیاد میکند و نمی تواند دمای بالای محیط را تحمل کند.
افزایش اشتها
وقتی هورمون ها بیش از حد ترشح شود روی اندامهای داخلی بدن تاثیر می گذارد از جمله اعصابی که در مغز و معده انسان این هشدار را میدهد که باید غذا بخورد به همین دلیل شما به صورت غیر عادی و زودتر از موعد احساس گرسنگی میکنید
لاغری شدید
با اینکه تیروئید پرکار باعث افزایش اشتها میشود اما چون سوخت و ساز بدن فرد مبتلا بیش از حد نرمال است بیشتر از اندازه چربی و انرژی را میسوزاند و فرد با این روال وزنش کم و خیلی لاغر می شود
برآمدگی تیرویید
پرکاری تیروئید به راحتی قابل مشاهده است و ممکن است توده‌هایی روی غده رشد کند و هنگام لمس می توان این برجستگی ها را مشاهده کرد که به آن گواتر میگویند
ریزش مو
یکی از کارهایی که متابولیسم بدن انجام میدهد تغذیه مو ها است و وقتی این عملکرد درد در بدن دچار اختلال می شود رود این احتمال را دارد که موهای سر و ابروها بیش از اندازه بریزند
ضعف عضلانی
به خاطر این بیماری فعالیت های درونی بیش از حد بالا میرود و فرد همیشه احساس خستگی و کوفتگی شدیدی خواهد کرد
احتمال بروز پرکاری تیروئید در چه افرادی بیشتر شایع است؟
پرکاری تیروئید در در افراد بالای ۶۰ سال به خصوص زنان بیشتر شایع است احتمال بروز پرکاری تیرویید در موارد زیر بیشتر است:
• مصرف بیش از اندازه مواد غذایی حاوی ید
• سابقه خانوادگی بیماری تیروئید
• داشتن دیابت نوع یک یا نوع دو
• اختلالات هورمونی
• سابقه بارداری طی شش ماه گذشته
• مصرف داروهایی که ید دارد
• پرکاری تیروئید در دوران بارداری
احتمال ابتلا به کم کاری تیروئید در دوران بارداری خیلی کم است و تقریباً در چهار مورد از 1000 بارداری رخ میدهد. این بیماری در دوران بارداری معمولاً ناشی از بیماری گریوز است. بیماری گریوز نوعی اختلال در سیستم ایمنی بدن است که منجر به تولید بیش از حد هورمون های تیروئیدی است که منجر به اختلال پرکاری تیرویید میشود. یکی از آسیب هایی که در دوران بارداری پرکاری تیرویید می تواند بزند افزایش خطر سقط جنین است.
بیماری کم کاری تیروئید: کم کاری تیروئید زمانی به وجود می آید که غده تیرویید نتواند اندازه طبیعی و نیاز بدن هورمون تولید کند این بیماری که در زنان سه برابر بیش تر از مردان است بعد از بیماری دیابت شایع ترین بیماری محسوب میشود. کم کاری تیرویید باعث می شود که برای فرد مبتلا برخی از فعالیت های بدن او تحت تاثیر قرار بگیرد. این بیماری در شروع ممکن است علائم خاصی نشان ندهد ولی در ادامه منجر به درد مفاصل، بیماری قلبی، افزایش وزن میشود.
علائم کم کاری تیرویید
وقتی فردی مبتلا به بیماری کم کاری تیروئید می شود در اثر این بیماری میزان کافی هورمون به بدن نمی رسد و روند رفتاری بدن کند شدن میشود برای مثال روده ها آهسته تر کار می کنند. از جمله علائم دیگر این بیماری عبارتند از :
- احساس خستگی
- ریزش مو
- از دست دادن تمایل جنسی
- سقط جنین
- مشکلات یادگیری و حافظه
- خونریزی ماهیانه شدید و نامنظم
- افزایش وزن خفیف
- بی حسی دست و پاها
- صدای خشن
- پف کردن صورت
- افسردگی
- حساس شدن نسبت به سرما
- چربی خون بالا تر از حد معمول
- ورم در ناحیه گردن
البته این نکته قابل ذکر است که بسیاری از این علائم به خصوص افزایش وزن و افسردگی جزو مشکلات رایج هستند و داشتن تنها این علائم به معنای ابتلای به بیماری کم کاری تیروئید نیست.
عوارض کم کاری تیروئید
عوارض کم کاری تیروئید می تواند منجر به افزایش سطح کلسترول خون شود در بعضی از مواقع اگر کم کاری تیروئید درمان نشود منجر به کمای میکس آدام شود در این مورد عملکرد بدن تا حد تهدید کننده زندگی فرد کند می شود و نیاز به رسیدگی فوری پزشک دارد. کم بودن هورمون تیرویید ممکن است در روند تولید تخمک (تخمک‌گذاری) اختلال ایجاد کند و باردار شدن را برای فرد دشوارتر کند. همچنین سطح پایین هورمون تیرویید میتواند باعث بروز اختلال در حافظه یا تمرکز و همچنین کاهش علاقه به فعالیت‌هایی شود که قبلا از انجام آنها لذت می‌بردید. در صورت مشاهده این علائم حتما به پزشک مراجعه کنید. زیرا ممکن است این علامت ناشی از افسردگی ای باشد که ناشی از تیرویید نیست.
کم کاری تیروئید در دوران بارداری
کم کاری تیروئید در دوران بارداری میتواند سلامت مادر و جنین را تحت تاثیر قرار بدهد. داروهای تیروئید که مصرف آن در دوران بارداری بی خطر است می تواند به جلوگیری از بروز مشکلات کمک کند. زنان باردار در صورت ابتلا به این بیماری سریع تر از حالت عادی خسته می شوند و نمی تواند دمای کم را تحمل کند همچنین اصولاً دچار گرفتگی عضلات نیز می شود. دستوراتی که نوزاد به اندازه کافی دریافت نکند میتواند روند رشد آسیب برساند و به دنبال آن باعث عقب ماندگی ذهنی می شود. در صورت عدم درمان کم کاری تیرویید در دوران بارداری احتمال سقط جنین یا زایمان زودرس افزایش می یابد.
تشخیص کم کاری تیروئید
تشخیص کم کاری تیروئید فقط بر اساس علائم آن ممکن نیست به همین دلیل پزشک برای بررسی عملکرد غده تیروئید در آزمایش خون و یا تصویر برداری برای تشخیص بیماری استفاده می کند. در آزمایش خون میزان TSH بررسی می شود که هورمون های محرک تیرویید را می سنجد اگر جواب این آزمایش بالا باشد نشان دهنده کم کاری تیرویید است. اگر نتایج آزمایش یا معاینه فیزیکی‌تان عادی نبودند، ممکن است پزشک سونوگرافی تیرویید یا اسکن تیرویید را برای بررسی هرگونه التهاب و برآمدگی توصیه کند.
بیماری التهاب تیروئید: التهاب تیروئی که با نام تیروئیدیت هم شناخته میشود، معمولاً به خاطر بیماری خود ایمنی در بدن یا وجود یک عفونت ویروسی اتفاق می افتد. همچنین بعد از زایمان باعث افزایش کوتاه مدت هورمون های این غده در خون می شود و برای همین کم کاری گذرای تیرویید به وجود می آید.
بیماری گریوز: در این بیماری تیروئید بیش از حد تحریک میشود و باعث پرکاری تیروئید نیز میشود بیماری که در آن غده تیرویید بیش از اندازه بدن هورمون تولید می کند.
کم کاری تیرویید : در این بیماری غده تیرویید به اندازه کافی هورمون ترشح نمی کند و یکی از علت های شایع آن بیماری خود ایمنی است. علایمی نظیر خستگی ، ضعف ، افزایش وزن یا افزایش مشکل در کاهش وزن ، موهای درشت و خشک ، ریزش مو ، یبوست ، گرفتی عضلات و درد مکرر عضلات و نا منظم شدن چرخه قاعدگی می باشد .
بیماری گواتر: گواتر یک غده تیروئید غیرطبیعی است که غالبا به علت کمبود ید و گاها به علت بیماری گریوز ، تیروییدیت یا سرطان تیروئید رخ می دهد . در بیماری گواتر گردن متورم میشود و غده تیرویید رشد غیر طبیعی پیدا می کند. این وضعیت اصولا بی خطر است اما میتواند نشان دهنده کمبود ید باشد.
شایعترین عامل ایجاد اختلالات این غده بیماری خود ایمنی تیروئیدی است در این بیماری یک فرایند خود تخریبی است در طی آن سیستم ایمنی بدن سلول های تیروئیدی را به عنوان یک عامل خطرناک مورد تهاجم قرار میدهد. افراد در هر سن و با هر نژادی می توانند به بیماری تیرویید مبتلا شوند امروزه در زنان ۵ تا۸ برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلاء بیماری تیرویید هستند.
عالی بود، خیلی استفاده کردم،متشکرم
ممنون از همراهی سبز شما