بیماری دیستروفی میوتونیک
دیستروفی میوتونیک شایع ترین شکل دیستروفی عضلانی در بالغین با میزان بروز کلی 1 به 8000 است. این بیماری دارای الگوی توارثی اتوزومال غالب همراه با افزایش شدت بیماری و پایین آمدن سن بروز تظاهرات در نسل های بعدی است و به دو نوع دیستروفی میوتونیک 1 و 2 تقسیم می شود. علائم این بیماری متغیر بوده و حتی در میان اعضای یک خانواده نیز متفاوت است. مهمترین مشخصه دیستروفی میوتونیک ضعف شدید ماهیچه ها و میوتونی در بزرگسالی می باشد. هر چند علاوه بر عضلات اندام های دیگر بدن همچون چشم قلب و مغز را نیز در گیر می کند. در ادامه از آزمایشگاه زنتیک ژن آزما همراه باشید تا به بررسی بیشتر این موضوع بپردازیم.
دیستروفی میوتونیک:
دیستروفی میوتونیک شایع ترین فرم دیستروفی ماهیچه ای است که در بزرگسالی رخ می دهد. وجه مشخصه این بیماری ضعف شدید ماهیچه ها است. بیشتر افراد MD در دوران بلوغ با ضعف پیش رونده آهسته و میوتونی مشخص می شوند.
سیر بیماری دیستروفی میوتونیک
نوزاد در زمان تولد کاملاً سالم به نظر می‌رسد، ولی زمانی که با چهار دست و پا و یا سینه خیز حرکت می‌نماید حرکت او از همسالان خود کندتر است و زود خسته میشود. وقتی که به راه می‌افتد ضعف ماهیچه ای به تدریج واضح تر میشود. معمولاً والدین متوجه نحوه راه رفتن غیر طبیعی یا اشکال در برخاستن فرزندشان از روی زمین، راحت زمین خوردن ، عدم توانایی دویدن یا انجام حرکات ورزشی در مقایسه با همسالانشان و مشکل داشتن در هنگام بالا رفتن از پله‌ها می‌شوند این کودکان از پاها و بدنشان کمک می‌گیرند تا از حالت نشسته بلند شوندکه این حالت به نشانه گاور معروف است.
در این بیماری تحلیل ماهیچه ای به صورتی است که در ۸ سالگی کاملاً ضعف ماهیچه‌ها آشکار میشود.و این تحلیل ماهیچه‌ای به صورتی است که ابتدا از پاها و لگن شروع، سپس باعث کاهش حجم و نابودی ماهیچه‌های این ناحیه میشود و در نهایت دست‌ها، بازوها و شانه را نیز در بر می‌گیرد که باعث افتادگی شانه میشود. در سن۱۰ سالگی بیمار توانایی راه رفتن را از دست می‌دهد و به ویلچر(صندلی چرخ دار) نیاز پیدا می‌کند. نکته ی قابل توجه این است که دو سوم وزن بدن از ماهیچه‌ها تشکیل شده است، حال با نابودی ماهیچه‌ها وزن بدن به شدت کاهش می یابد و به یک سوم از کل وزن اولیه می رسد.
در بیشتر مواقع پیشرفت بیماری ادامه می‌یابد تا جایی که به علت رشد غیر طبیعی استخوان‌های ستون فقرات، ستون فقرات به صورت حرف S انحنا پیدا می‌کند و قفسه سینه نیز اندکی تغییر شکل می دهد که در نهایت سبب جمع شدگی بدن می شود. در مواقع شدید پیشرفت بیماری نهایتاً با مشکلات تنفسی و مرگ همراه خواهد بود، طول عمر متوسط برای این بیماران معمولاً بین ۲۰ تا ۳۰ سال است.
علائم بالینی دیستروفی میوتونی:
علائم بالینی دیستروفی میوتونی برخلاف بیشتر شکل های دیستروفی عضلانی منحصراً به سیستم عضلانی عصبی محدود نمی باشد. افراد مبتلا به دیستروفی میوتونی معمولا” انقباض طولانی ماهیچه داشته و قادر نیستند عضلات خود را بعد از استفاده به حالت استراحت درآورند که به این حالت میوتونی گفته می شود. این افراد در رها کردن دست به هنگام دست دادن مشکل داشته و گاهی فک آن ها به صورت موقتی قفل شده و گفتار مبهم پیدا می کنند.
ویژگی های بالینی
علائم این بیماری برخلاف بیشتر شکل های دیستروفی عضلانی منحصراً به سیستم عضلانی عصبی محدود نیست. بیشتر افراد MD در دوران بلوغ با ضعف پیش رونده آهسته و میوتونی مشخص می شوند. میوتونی بر انقباض عضلانی ناگهانی یا اسپنام تونیک عضله با استراحت طولانی دلالت دارد که می تواند به شکل تاخیر در بازکردن دست موقع چنگ زدن بروز کند.
دیگر ناهنجاری های MD عبارتند از:
کاتاراکت یا آب مروارید،
نقایص هدایت قلبی،
حرکات دودی مختل در لوله گوارشی(کمبود در بلع، یبوست، اسهال)،
اسفنکترهای ضعیف،
خطر بالای دیابت شیرین و سنگ صفرا،
خواب آلودگی،
طاسی پیشانی،
آتروفی و تحلیل بیضه.
سن بروز بیماری بسیار متغیر بوده و در شکل خفیف آن به طور معمول یک دوره ی نسبتاً خوش خیم وجود دارد. بهرحال همچنان که سن بروز کمتر می شود، علائم بالینی در شدت و تعداد سیستم های درگیر افزایش می یابد. در شکل مادرزادی ، نوزادان مبتلا در لحظه تولد هیپوتونی، تالیپس یا پاچنبری و دیسترس یا ضعف تنفسی آشکار است که می تواند تهدید کننده زندگی باشد. کودکانی که زنده می مانند، عدم ظاهر صورت مناسب (چهره های میوپاتیک) با تکامل حرکتی تأخیر یافته و دشواری های یادگیری نشان می دهند. تشخیص MD معمولاً براساس یافته تخلیه های میوتونیک در الکتروگرافی است [ در مقایسه با این روش نامطلوب] آنالیز جهش قابل اعتمادتر و کم دردتر است.
علایم شایع در دیستروفی میوتونیک
- ناتوانى در بالا رفتن از پله‌ها مشخص‌ترین علامت در مراحل اولیه بیماری است
- ضعف وخستگی
- راه رفتن دراین افراد شبیه اُردک است
- راه رفتن روى پنجه پا که به دلیل عدم توازن میان عضلات انقباضى پشت و کف پا به‌منظور حفظ وضعیت عمودی بدن، در اوایل بیمارى معمول است
- بزرگ شدن عضلات اطراف شانه و زبان و عضلات ساعد از علائم دیگربیماری می باشد که در حقیقت بزرگى عضلات در این بیماری به دلیل افزایش بافت همبند و چربى است ولی خود عضله ضعیف می باشد و به همین دلیل بزرگى کاذب نامیده مى‌شود به عبارتی عضلات از حد معمول بزرگتر و قوی تر به نظر می رسند ولی در عمل ضعیف ترند.البته این ویژگى در بیش از ۹۵ درصد بیماران دیده میشود
- افتادن و زمین خوردن های مکرر
- دشواری در بلند شدن اززمین یا همان علامت گاور
روشهای تشخیص و درمان دیستروفی میوتونیک
در بخش های قبل جنبه های مختلف بیماری دیستروفی میوتونیک ( علت ، علائم ، انواع بیماری …) مورد بررسی قرار دادیم. در این نوشتار به بررسی روشهای تشخیص و درمان دیستروفی میوتونیک پرداختیم تا پایان همراه ما باشید.
تشخیص مولکولی دیستروفی میوتونیک:
تشخیص مولکولی برای بیماری دیستروفی میوتونیک نوع 1 و2 شامل موارد زیر می باشد:
بررسی حذف و اضافه شدگی های ژنی
بررسی توالی های اگزون های انتخابی
تعیین توالی کل ناحیه کد کننده
بررسی واریانت خاص در خانواده هایی که جهش آن ها شناسایی شده است.
نمونه مورد آزمایش برای دیستروفی میوتونیک:
خون EDTA
CVS
مایع آمنیوتیک
مدت زمان آزمایش ژنتیک دیستروفی میوتونیک:
1 ماه
تشخیص پیش از تولد دیستروفی میوتونیک:
تشخیص پیش از بروز علائم و تشخیص قبل از تولد برای بیماری دیستروفی میوتونیک امکان پذیر است. این آزمایش به ویژه برای والدینی با خطر داشتن فرزندی با نوع شدید مادرزادی سودمند است.
درمان بیماری دیستروفی میوتونیک
متاسفانه در حال حاضر هیچ درمانی برای این بیماری کشف نشده است. اما داروهایی جهت آهسته کردن پیشرفت بیماری مورد استفاده قرار می گیرد. کار آزمایی های بالینی برای ژن درمانی دیستروفی میوتونیک با استفاده از تکنولوژی الیگونوکلئوتیدهای آنتی سنس در حال انجام است و میتواند نوید بخش درمان این بیماری در آینده ای نه چندان دور باشد.
MD تیپ 2
برخی از خانواده ها با نمایش متغیری از علائم همانند MD اما بدون گسترش CTG در ژن DMPK مشخص شده اند که با 3q21 ارتباط دارند. این وضعیت در ابتدا به عنوان میوپاتی میوتونیک پروکسیمال (PROMM) بیان می شد. برای اینکه این موارد را از نوع رایج MD تیپ 1 تمایز دهند، آنها را MD تیپ 2 نامگذاری کردند. نقص مولکولی جهش گسترش CCTG در اینترون مربوط به ژن ZNF9 قرار دارد. تصور می رود که پروتئین آن به RNA اتصال دارد. بیشتر خانواده ها از تبار یا نسب آلمانی هستند و مطالعات هاپلوتایپ پیشنهادکننده ی جهش مؤسس منفردی است که بین 200 و 500 نسل پیش رخ داده است.
انواع دیستروفی میوتونیک
دو نوع اصلی دیستروفی میوتونی وجود دارد:
انواع دیستروفی میوتونیک:
دیستروفی میوتونیک نوع 1
دیستروفی میوتونیک نوع 2
تفاوت انواع دیستروفی میوتونیک و علائم بالینی در دیستروفی های میوتونیک نوع 1 و 2:
علائم و نشانه های هر دو نوع دیستروفی با هم هم پوشانی دارند اما دیستروفی میوتونی نوع 2 خفیف تر از دیستروفی میوتونی نوع 1 است. ضعف عضلانی در دیستروفی میوتونیک تیپ 1 بیشتر بر نواحی پائینی ساق پا، دست ها، گردن و صورت تاثیر می گذارد. در صورتی که ضعف عضلانی در نوع 2 به صورت اولیه در گردن، شانه ها، آرنج و زانو ها وجود دارد. دو نوع متفاوت دیستروفی میوتونی از موتاسیون در ژن های متفاوت حاصل می شوند.
یک واریانت از دیستروفی میوتونیک نوع 1 به نام دیستروفی میوتونی مادرزادی وجود دارد که در هنگام تولد تظاهر می یابد. علائم بالینی بارز دیستروفی میوتونی مادرزادی شامل هیپوتونی، پای چنبری، مشکلات تنفسی، تاخیر تکاملی و ناتوانی ذهنی می باشد. برخی از این اختلالات می توانند تهدید کننده زندگی باشند. کودکانی که زنده می مانند چهره میوتونیک (فقدان حالت های چهره ای) همراه با تاخیر در تکوین حرکتی و مشکلات یادگیری را نشان می دهند.
میزان شیوع دیستروفی میوتونیک:
شیوع بیماری دیستروفی میوتونیک در سراسر جهان 1 در 8000 نفر می باشد. هر چند شیوع دو نوع دیستروفی میوتونیک در جمعیت های مختلف متفاوت است. در اغلب جمعیت ها به نظر می رسد که دیستروفی میوتونی تیپ 1 شایع تر از دیستروفی میوتونی تیپ 2 می باشد.
تعیین نقشه و جداسازی ژنMD
در سال 1971، پیوستگی ژنتیکی MD با لوکوس های گروه خونی ترشح کننده و لوتران مشخص شد و لوکوس MD در سال 1982 برروی کروموزوم 19 تعیین نقشه گردید [همانند بیماری HD ده سال طول کشید] ژن MD جداسازی شد. در سال 1992 مشخص شد که اساس جهش های MD ناپایداری در توالی تکراری CTG واقع در ناحیه ′3 ترجمه نشده ژن یک پروتئین کیناز (پروتئین کیناز دیستروفیا میوتونیکا یا DMPK) است.
همبستگی ژنوتیپ –فنوتیپ در دیستروفی میوتونیک
تعداد تکرارهای CTG در ′3 ژن DMPK در افراد سالم تا 37 تکرار است. افراد مبتلا گسترشی به طول دست کم 50 تکرار CTG دارند. بین شدت بیماری و اندازه ی گسترش که می تواند متجاوز از 2000 تکرار باشد، همبستگی نزدیکی وجود دارد. موارد شدید مادرزادی بزرگ ترین تعداد تکرارها را نشان می دهند که تقریباً به شکل تغییر ناپذیر، توسط مادر به ارث می رسند. بنابراین ناپایداری میوزی در زنان برای آلل های دارای تعداد توالی های زیاد بیشتر است. به شکل غیرعادی بنظر می رسد که گسترش تعداد تکرارهای نسبتاً کوچک، بیشتر در مرد رخ می دهد و تصور می شوداغلب جهش های MD، نخست در خلال میوز مذکر ایجاد شده اند. یک توجیه احتمالی برای مشاهدات این است که اسپرم بالغ می تواند تنها گسترش های کوچک را حمل کند، درحالی که تخمک قادر به تحمل تکرارهای بسیار بزرگتری است [احتمالا به همین دلیل موارد بروز مادرزادی تقریباً به صورت منحصر انتقال مادری دارند].
کاربردهای بالینی و چشم اندازهای آینده
آزمون ژنتیکی پیش از بروز علائم و تشخیص پیش از تولد برای خانواده هایی که این آزمون را مناسب و قابل قبول می دانند، امکان پذبر است. این آزمون ها بویژه در مورد زوج هایی مناسب هستند که کودکی با شکل شدید مادرزادی داشته اند که معلوم شده خطر رخداد دوباره بیماری نسبتا بالاست. همانند HD آزمون پیش از بروز علائم نباید بدون ارائه مراقبت پزشکی و حمایت طولانی مدت انجام شود و [در هر دو مورد HD و MD پیش از انجام آزمایش پیش بینی کننده ی علائم] باید در مورد مشکلات گرفتن بیمه سلامتی و عمر و تضمین این موارد بحث شود.
نکات مهم در کنترل و مدیریت MD
مراقبت منظم در مورد نقایص هدایت قلبی و تدارک اطلاعات مربوط به خطراتی که با بیهوشی عمومی همراه هستند. رویکردهای منطقی برای ژن درمانی تقریباً به طور قطعی MD تا هنگام درک درست مکانیسمی که در خلال آن گسترش توالی تکرار ناحیه ′3 ترجمه نشده ی ژن DMPK موجب چنین ناهنجاریهای بالینی متغیر و گوناگونی می شود، امکان پذیر نیست.
اثرات ورزش کردن برای افراد مبتلا به دیستروفی میوتونیک
- حفظ تحرک
- بهبود یا حفظ عملکرد بدن
- افزایش قدرت عضلات ضعیف برای استفاده از انرژی
- افزایش گردش خون عضلات
- افزایش تحمل عضلات
- بهبود وضعیت روحی روانی
- کاهش دردی که میتواند ناشی از کانتراکچر مفاصل، بی‌حرکتی طولانی مدت، تغییر طول عضلات یا تغییر در نحوه انجام حرکت باشد.
- کمک به کنترل وزن با کاهش وزن از طریق حرکات فیزیکی بنابر این از اضافه وزن باید پیشگیری شود زیرا این عارضه خود بار اضافه ای بر عضلات ضعیف شده تحمیل می کند.
مطالب بیشتر:
بیماری ژنتیکی دیستروفی عضلانی دوشن
بدون دیدگاه